Rudolf Dreikurs, một nhà tâm lý học nổi tiếng, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp sự nhẹ nhàng và cương quyết trong mối quan hệ với trẻ em. Sự nhẹ nhàng thể hiện sự tôn trọng đối với trẻ, trong khi sự cương quyết thể hiện sự tôn trọng đối với bản thân và nhu cầu của tình huống. Cả hai yếu tố này đều cần thiết cho phương pháp Kỷ luật Tích cực.
Thách thức của sự nhẹ nhàng
Nhiều phụ huynh và giáo viên gặp khó khăn với khái niệm này vì một số lý do:
- Họ không cảm thấy muốn nhẹ nhàng khi trẻ làm họ tức giận.
- Họ hiểu sai về sự nhẹ nhàng, nhầm lẫn với việc nuông chiều. (xem thêm ở phần tóm tắt ứng dụng bên dưới)
- Họ cố gắng giải quyết vấn đề ngay lập tức khi đang bực bội.
Thay vào đó, người lớn nên:
- Kiểm soát hành vi của chính mình trước khi yêu cầu trẻ làm điều tương tự.
- Dành thời gian “Tạm nghỉ Tích cực“ để bình tĩnh lại.
- Hiểu rằng sự nhẹ nhàng không đồng nghĩa với nuông chiều, mà là tôn trọng cả trẻ và bản thân.
- Cho phép trẻ trải qua thất vọng để phát triển khả năng đối phó.
- Xác nhận cảm xúc của trẻ và tin tưởng vào khả năng vượt qua của chúng.
Xử lý hành vi thiếu tôn trọng
Khi trẻ cư xử thiếu tôn trọng, một cách tiếp cận nhẹ nhàng và cương quyết có thể là:
- Rời khỏi phòng một cách bình tĩnh.
- Theo dõi sau đó khi mọi người đã bình tĩnh hơn.
- Giải thích cho trẻ về hành động của bạn và đề xuất tìm giải pháp tôn trọng cả hai bên.
Ví dụ, bạn có thể nói: “Con yêu, bố/mẹ xin lỗi vì con đã rất tức giận. Bố/mẹ tôn trọng cảm xúc của con, nhưng không phải cách con xử lý chúng. Bất cứ khi nào con đối xử với bố/mẹ một cách thiếu tôn trọng, bố/mẹ sẽ chỉ rời đi một lúc. Bố/mẹ yêu con và muốn ở bên con, vì vậy khi con sẵn sàng tôn trọng, con có thể cho bố/mẹ biết và bố/mẹ sẽ rất vui lòng giúp con tìm ra những cách khác để đối phó với cơn giận của mình.
Sự cương quyết trong Kỷ luật Tích cực
Cương quyết không đồng nghĩa với trừng phạt hay kiểm soát. Thay vào đó, nó có nghĩa là tôn trọng trẻ, bản thân và tình huống. Một cách tiếp cận cương quyết hiệu quả là:
- Để trẻ tham gia vào việc đặt ra và thực thi giới hạn.
- Thảo luận về lý do tại sao giới hạn là quan trọng.
- Cho phép trẻ đưa ra quyết định về thời gian và cách thức thực hiện nhiệm vụ.
- Cùng nhau thiết lập các quy tắc dựa trên sự đồng thuận.
Ví dụ, khi đặt ra giới hạn về bài tập về nhà, bạn có thể hỏi trẻ tại sao bài tập về nhà lại quan trọng và để chúng quyết định thời gian phù hợp nhất để làm bài. Sau đó, cùng nhau đặt ra các quy tắc như “TV chỉ một giờ và chỉ sau khi làm xong bài tập về nhà.
Các cụm từ nhẹ nhàng và cương quyết
Để tránh ngôn ngữ thiếu tôn trọng và tăng cường sự hợp tác, hãy sử dụng các cụm từ sau:
- “Đến lượt con rồi.“
- “Bố/mẹ biết con có thể nói điều đó một cách tôn trọng.“
- “Bố/mẹ quan tâm đến con và sẽ đợi cho đến khi cả hai chúng ta có thể tôn trọng nhau để tiếp tục cuộc trò chuyện này.“
- “Bố/mẹ biết con có thể nghĩ ra một giải pháp hữu ích.“
- “Hành động, đừng nói.“ (Ví dụ, nhẹ nhàng và bình tĩnh nắm tay đứa trẻ và chỉ cho nó thấy cần phải làm gì.)
- “Chúng ta sẽ nói về điều này sau.“
- “Bây giờ là lúc lên xe.“ (Khi đứa trẻ đang nổi cơn tam bành.)
Bằng cách kết hợp sự nhẹ nhàng và cương quyết, phụ huynh và giáo viên có thể xây dựng mối quan hệ tôn trọng lẫn nhau với trẻ em, đồng thời giúp chúng phát triển kỹ năng xã hội và khả năng tự kiểm soát quan trọng.
Tóm tắt nội dung và ứng dụng :
Khó khăn khi áp dụng
- Phụ huynh và giáo viên gặp khó khăn vì không muốn nhẹ nhàng khi trẻ “chọc giận“ họ.
- Người lớn cần học cách kiểm soát hành vi của chính mình.
- Nên dành thời gian “Tạm nghỉ Tích cực“ để bình tĩnh lại.
Hiểu đúng về sự nhẹ nhàng
- Nhẹ nhàng không phải là nuông chiều hay cứu giúp trẻ khỏi mọi thất vọng.
- Nhẹ nhàng là tôn trọng đứa trẻ và chính bạn.
- Tôn trọng là xác nhận cảm xúc của trẻ và tin tưởng trẻ có thể vượt qua thất vọng.
Xử lý hành vi thiếu tôn trọng
- Không cho phép trẻ đối xử thiếu tôn trọng, nhưng không dùng hình phạt.
- Có thể rời khỏi phòng để thể hiện sự tôn trọng với bản thân.
- Theo dõi sau đó khi mọi người đã bình tĩnh.
Thời điểm giải quyết vấn đề
- Không nên giải quyết vấn đề khi đang bực bội.
- Cần bình tĩnh lại để có thể suy nghĩ hợp lý.
- Dạy trẻ kỹ năng bình tĩnh trước khi giải quyết vấn đề.
Hiểu đúng về sự cương quyết
- Cương quyết không phải là trừng phạt, thuyết giáo hay kiểm soát.
- Cương quyết kết hợp với nhẹ nhàng là tôn trọng trẻ, bản thân và tình huống.
Đặt ra giới hạn hiệu quả
- Để trẻ tham gia vào việc đặt ra và thực thi giới hạn.
- Thảo luận với trẻ về lý do, nội dung và cách thực hiện giới hạn.
- Trẻ sẵn sàng tuân theo giới hạn mà chúng đã giúp tạo ra.